A. Mở Đề:
Đạo Phật là đạo giác ngộ. Đạo Phật đem lại niềm vui và hạnh phúc cho con người. Muốn có được niềm vui, tất nhiên, mỗi người cần phải có ý hướng quyết định lấy. Ý hướng không chưa đủ, mà đòi hỏi con người cần phải có quyết tâm. Khi đã có ý hướng tự vạch cho mình một lối đi, thì ta cần phải tập làm quen dần với môi trường mới lạ. Bất cứ ai và bất cứ ở vào lứa tuổi nào, lần đầu tiên đến chùa ai cũng cảm thấy lạ lùng bỡ ngỡ. Vì mọi thứ mình chưa hiểu biết. Từ cách xưng hô đến những cách thức lễ nghi trong chùa v.v… tất cả đối với họ đều ngỡ ngàng áy náy. Việc gì cũng vậy, trước lạ sau quen. Cứ tập đi chùa rồi dần dần ta không còn thấy xa lạ nữa. Có người từ nhỏ tới lớn chưa một lần bước chân đến chùa, nay bỗng dưng tới chùa làm lễ quy y. Do bởi một động cơ nào đó thúc đẩy mà từ trước tới giờ, họ chưa bao giờ nghĩ đến. Khi quỳ trước Tam bảo quy y, thật họ cảm thấy vô cùng bỡ ngỡ, không hiểu mô tê gì cả. Người có chút cẩn thận, khi muốn làm việc gì, họ đều cân nhắc kỹ lưỡng thận trọng. Việc làm thường còn như thế, hà tất gì việc quy y trở thành người Phật tử thật là hệ trong suốt cả cuộc đời. Thế nên, trước khi muốn quy y Tam Bảo để trở thành người Phật tử chánh thức, thì chúng ta cần phải tìm hiểu về cái đạo giáo mà mình muốn theo tôn thờ. Có tìm hiểu rồi, chúng ta mới có niềm tin đúng đắn vững vàng. Như thế, thì việc làm của ta mới có ý nghĩa và sự chọn lựa của ta mới thật sự có ý thức thích hợp và mới thật sự có lợi ích thiết thực.
B. Chánh Đề :
I. Nhận thức sự khổ đau cuộc đời qua kinh nghiệm bản thân.
Ai cũng công nhận, khổ là sự thực của cuộc đời. Vì nó là một chơn lý. Khổ (dukkha) là Đế đầu tiên trong Tứ Diệu Đế. Tứ diệu đế là : Khổ, Tập, Diệt, Đạo. Một thi sĩ đã diễn tả về nỗi thống khổ của cuộc đời qua 4 câu thơ như sau :
Biển khổ mênh mông sóng ngập trời
Khách trần chèo một chiếc thuyền chơi
Thuyền ai ngược gió, ai xuôi gió
Nhìn lại cùng trong bể khổ thôi.
Mỗi người thử nghiệm lại chính mình thì biết rõ. Bao nhiêu nỗi khổ niềm đau đều luôn luôn có mặt với chính mình. Khổ về tự thân như đau ốm bệnh tật, già nua. Khổ vì người thân trong gia đình mới mất. Khổ vì vợ chồng bất hòa ly dị. Khổ vì con cái bụi đời nghiện ngập hút sách bê tha hư hỏng. Khổ vì lo sanh kế trong gia đình như : lo ăn, lo mặc, lo nghèo giàu đủ thứ… Khổ vì hoàn cảnh như chiến tranh, thiên tai ách nạn. Khổ vì thi rớt, vì thất tình, vì của cải bị phá sản, vì thua bài bạc bán hết gia tài, vì bị giựt hụi mất hết một số tiền lớn vân vân và vân vân. Luận về những nỗi khổ ở đời, thì không luận hạng người nào, phái tính nào, ở lứa tuổi nào, ai ai cũng có những nỗi khổ niềm đau riêng mình. Thực khó mà kể ra cho hết được.
Kinh Pháp Hoa nói :
Ba cõi không an
Dường như nhà lửa
Đau khổ dẫy đầy
Thật đáng sợ hãi.
Nhà thơ Xuân Diệu từng cảm xúc trước sự thực nầy, nên đã nói lên :
Trái đất ba phần tư nước mắt
Đi như giọt lệ giữa không trung
( Lệ – Xuân Diệu )
Kinh A Hàm Phật cũng nói :
“Các ông luân hồi sinh tử trong đêm dài vô minh, nước mắt tuôn chảy (vì đau khổ) rất nhiều, còn nhiều hơn nước của sông Hằng và bốn biển.”
Thử nghiệm lại qua những lời Phật dạy và những lời thơ diễn tả trên, thì chúng ta thấy rõ nỗi khổ đau của cuộc đời như thế nào và hơn ai hết thử nghiệm lại chính bản thân mình thì lại càng hiểu rõ hơn.
II. Ý chí kiên quyết là chìa khóa bước đầu.
Biết khổ để làm gì ? Biết khổ không có nghĩa là để chúng ta bi quan chán đời. Đó là quan niệm sai lầm cần phải tránh. Đạo Phật chỉ bày nỗi khổ cho ta, để chúng ta nhận ra sự thực cuộc đời. Nhận ra, để chúng ta vươn lên tìm cách thoát ly. Thoát ly, không có nghĩa là trốn chạy đầu hàng hay quyên sinh tự tử. Thoát ly là ta phải tìm cho ra lẽ sống chơn thật và cao thượng hơn. Khi gặp khó khăn bất như ý, ta phải bình tĩnh sáng suốt để tìm nguyên nhân gây ra của sự khó khăn đau khổ đó. Khi làm ăn thất bại hay thi cử không đỗ đạt, hay bất cứ ta gặp sự thất bại nào trên trường tình, Phật dạy, ta phải sáng suốt bình tĩnh để truy tìm nguyên nhân. Không có gì xảy ra mà không có nguyên nhân. Tìm ra nguyên nhân, thì ta mới có thể tìm phương cách để đối phó chữa trị. Sự kiện nầy, đòi hỏi chúng ta cần phải có ý chí kiên quyết. Khi dự tính điều gì mang tính quan trọng, ta cần phải tỉnh táo sáng suốt quyết định. Như ta muốn trở thành một người Phật tử chơn chánh, thì ta cần phải có ý chí cương quyết. Thiếu ý chí nầy, thì tất cả những gì ta muốn sẽ không bao giờ thực hiện thành tựu được. Vì vậy, ý chí là bước đầu để quyết định đời mình đến với đạo Phật bằng một sự cân nhắc kỹ lưỡng thích đáng.
III. Tìm thầy hiền bạn tốt hướng dẫn học hỏi.
Sau khi đã có sự quyết định rồi, chúng ta cũng không nên vội vã phải quy y liền. Trước tiên, chúng ta nên tìm thầy bạn để học hỏi những gì mà chúng ta chưa hiểu. Sự tu học là cả cuộc đời ta, chớ không phải chỉ một ngày một bữa. Có nhiều Phật tử, vì thiếu sự tìm hiểu, nên có quyết định vội vàng không như ý muốn, rồi sau đó có những bất mãn xa thầy, xa chùa, bỏ bạn. Điều đó không tốt, ta cần nên tránh. Thầy bạn là người hướng dẫn ta trong việc tu học, nên ta cần phải cân nhắc kỹ càng. Không nên nghe đâu chúc đó mà sau nầy ân hận. Từ ân hận ta trở nên oán trách và xa lánh. Chẳng những thế, ta còn trở lại chê bai nói xấu, thì thật là mang tội rất lớn. Thế nên, trước khi quyết định quy y Tam Bảo, hướng đời mình về với chánh pháp, thì ta nên tìm hiểu học hỏi trước. Khi hiểu rồi, thì sau đó chúng ta quyết định cũng không muộn. Có nhiều Phật tử, sau khi làm lễ quy y Tam Bảo rồi, cả đời không hiểu Phật pháp là gì. Thậm chí 2 chữ Tam Bảo và 5 cấm giới mà mình đã phát nguyện quy y lãnh thọ trước Tam bảo, cũng không hiểu gì cả. Không hiểu thì làm sao thật hành cho đúng pháp được. Không thật hành đúng, thì làm sao có lợi ích. Chẳng những thế, mà đôi khi làm sai lệch trái ngược lại những điều mà mình đã phát nguyện, thì thật là tội lỗi. Như vậy, làm sao mình xứng danh là người Phật tử ? Chả lẽ Phật tử chỉ có mang danh suông thôi sao ? Và quy y cũng chỉ là quy y suông cho có lệ! Như vậy, thì còn gì là ý nghĩa quy y và như thế thì sự quy y của mình cũng đâu có được lợi ích gì!
IV.Xây dựng niềm tin vững chắc trên cơ sở giác ngộ.
Niềm tin rất quan trọng đối với một người mới bước chân và đạo. Nếu niềm tin của chúng ta đặt sai chỗ, không phù hợp với đạo lý giác ngộ, thì đó là một điều tai hại rất lớn. Vẫn biết niềm tin là mẹ đẻ của các công đức lành. Người không có niềm tin, tất nhiên, họ không thể nào làm điều gì có lợi ích cho minh và người. Đạo Phật rất chú trọng đến việc xây dựng niềm tin đúng với chơn lý nhân quả. Khi tìm hiểu về đạo Phật, trước tiên, ta nên đặt định niềm tin của ta trên nền tảng: Tam Bảo, và nhân quả. Nếu chúng ta đặt niềm tin lệch hướng quỹ đạo nầy, tất nhiên, là ta sẽ rơi vào con đường mê tín, tà ngoại. Thế nên, ta cần phải hết sức thận trọng. Đạo Phật lúc nào cũng nêu cao chánh tín, vì có chánh tín thì việc tu niệm của chúng ta mới đúng hướng giác ngộ và như thế mới thật sự có lợi ích trong việc tu hành của chúng ta ở hiện tại và mai sau.
V. Nghiên cứu học hỏi qua Kinh điển sách vở.
Người có chút đầu óc khoa học, thì khi họ muốn làm điều gì có tác động ảnh hưởng đến cuộc đời họ, thì họ đều nghiên cứu tìm hiểu thật kỹ càng, trước khi thật hành. Cũng thế, khi ta muốn quy y Tam Bảo để trở thành một người Phật tử chơn chánh, thì trước hết, ta nên tìm hiểu Phật pháp qua Kinh điển sách vở. Khi tìm hiểu, có điều gì ta không hiểu rõ, thì ta nên tìm những vị thiện hữu tri thức có trình độ thông hiểu Phật pháp khá vững chắc, để ta gần gủi học hỏi. Có thế, thì mới khai thông được niềm tin và kiến thức của ta. Bởi Phật giáo có cả một kho tàng Kinh điển, chúng ta học hỏi không biết bao giờ cùng. Vì thế, ta nên dành chút ít thời giờ để tâm nghiên cứu học hỏi Phật pháp. Học hỏi Phật pháp bổ ích cho trí năng của ta rất lớn. Đó là một món ăn tinh thần vô giá. Vì đời sống của ta không phải chỉ có nhu cầu vật chất không thôi, mà cần phải cung ứng cho nhu cầu tinh thần, vì nhu cầu tinh thần cũng rất là quan trọng. Tinh thần là cột trụ, khi nào tinh thần ta được an vui sảng khoái, nhẹ nhàng, thì ta mới cảm thấy hạnh phúc và đời sống của ta mới thật sự có ý nghĩa. Thế nên, ta cần phải giữ quân bình giữa đời sống tinh thần và vật chất. Muốn được thế, thì ta nên trau giồi học hỏi nghiên tầm Phật pháp vậy.
VI. Quyết định cho sự chọn lựa.
Sau khi chúng ta hội đủ những điều kiện nói trên, thì bấy giờ ta mới có một quyết định chọn lựa thích hợp. Giữa đôi nam nữ khi họ yêu thương nhau, muốn cho tình yêu sau nầy được bền vững lâu dài, xây dựng gia đình có hạnh phúc, tất nhiên, họ cũng phải có thời gian tìm hiểu chọn lựa thích hợp chính chắn. Nếu không, chỉ vì tình yêu bồng bột bốc đồng nhứt thời, mà thiếu sự tìm hiểu cân nhắc kỹ càng, thì cuộc hôn nhân đó, sau khi sống chung dễ xảy ra những ý kiến xung đột bất hòa và rồi gia đình sẽ dễ đi đến tan rã đổ vỡ. Người có ý thức cẩn trọng trước khi quyết định là phải như thế. Cũng vậy, khi chọn lựa quyết định theo một tôn giáo nào, ta cũng cần có thời gian tìm hiểu kỹ lưỡng trước khi quyết định. Người biết thận trọng là như thế. Không nên có thái độ xưa bày nay theo. Theo như thế, chỉ là một việc làm thiếu ý thức. Và như thế, ta tự hạ thấp cái lý tưởng mà ta đang theo tôn thờ. Đạo Phật rất tôn trọng quyền tự do chọn lựa của mỗi người. Từ xưa tới nay, đạo Phật không bao giờ bắt buộc hay khuyến dụ một ai. Vì đạo Phật là một chơn lý sống cao thượng. Người theo đạo Phật phải có sự tìm hiểu thích đáng. Như thế, thì mới phù hợp với sự chọn lựa. Đó là một sự chọn lựa có ý thức và hướng đi trong sáng rõ ràng. Không còn là một quyết định mù mờ, bốc đồng nghe theo ai cả. Mà chính ta đã dùng trí năng sáng suốt tìm hiểu kỹ càng. Như vậy, ta không còn lo nghĩ ngỡ ngàng gì hết. Đó là một sự quyết định được phối hợp hòa quyện bởi hai yếu tố: khối óc và con tim. Nghĩa là ta đã có đủ tình cảm và lý trí. Tình cảm là thể hiện bởi niềm tin của ta. Ta đã chuẩn bị cho ta có một niềm tin vững chắc đúng theo chánh pháp. Ta không còn hoang mang lo sợ khi ta đứng trước điện Phật để thọ lãnh Tam Quy và 5 giới cấm. Vì tất cả đối với ta không còn xa lạ nữa. Ta đã có sự chọn lựa đúng hướng và rất phù hợp với niềm tin của ta. Ta đang hướng đời ta về ánh sáng huy hoàng của chánh pháp. Ta biết chắc rằng, đời ta sẽ có nhiều hoa trái hạnh phúc an lạc, khi ta đã trở thành con của một đấng Giác Ngộ. Đời ta khác nào như từ trong bóng tối bước ra ánh sáng . Ta thật vui tươi và hãnh diện cho căn lành của ta hôm nay gặp được Phật pháp. Chỉ có Phật pháp mới thật sự là chiếc phao nổi cứu thoát đời ta ra khỏi sông mê bể khổ. Ôi! Còn niềm vui sướng hạnh phúc nào hơn !
C. Kết Luận .
Tóm lại, khi đã quyết định hướng đời mình về với đạo Phật để sớm trở thành một đứa con ngoan của đấng Giác Ngộ, thì ta phải có thời gian chuẩn bị chu đáo thật thận trọng kỹ càng. Một khi đã hạ quyết tâm rồi, ta không còn gì phải áy ngại ngỡ ngàng. Vì ta ý thức rằng, đời ta sống phải có lý tưởng. Vì lý tưởng là chỉ hướng cho thuyền đời và làm nảy hoa trong cuộc sống. Khi ta chọn lý tưởng thích hợp đúng hướng rồi, bấy giờ ta chỉ có một con đường quyết chí tiến lên. Ta quyết định chọn cho ta một con đường sáng suốt, nương nhờ Tam Bảo để học hỏi, để tịnh hóa thân tâm đời ta. Ta sẽ noi theo tấm gương sáng chói của đức Phật để ta bắt chước tu tâm sửa tánh làm theo những công hạnh mà Ngài đã làm để được lợi mình, lợi người trong chiều hướng thánh thiện để hoàn thành tâm nguyện bổn phận của một người Phật tử tại gia: hộ trì chánh pháp. Ta quyết định thực hiện Bi, Trí, Dũng vào đời sống hiện thực. Có thế, thì đời sống của ta mới thật sự có ý nghĩa trong ý hướng xây dựng hạnh phúc cá nhân, gia đình và xã hội.
Câu hỏi ôn tập.
1. Trước khi quy y Tam bảo trở thành người Phật tử, ta cần chuẩn bị cho ta những gì ?
2. Tại sao ta có ý định quy y Tam bảo ?
3. Ta cần có quyết định chọn lựa như thế nào ?
4. Ta cần phải xây dựng niềm tin của ta dựa trên cơ sở nào ?
Tài liệu đọc thêm :
1. Chân Dung Người Phật Tử của Soạn giả Thích Minh Quang.
2. Đạo Phật Áp Dụng Vào Đời Sống Hàng Ngày của hai Tác giả: Hòa Thượng Nhất Hạnh và Hòa Thượng Huyền Quang.
